"In 2 jaar tijd hebben we een stijging van bijna 100€ aan huur gehad... Wij zijn 2 mensen die misschien terug moeten naar onze ouders vanwege alle verhogingen. Ofwel moet ik twee jobs doen naast mijn studies ofwel me inschrijven bij het OCMW ofwel terug bij mijn ouders gaan wonen", zegt een Brusselse studente. "Ik moet tegenover vorig jaar €100 per maand extra ophoesten voor elektriciteit alleen. Ik moet meer gaan werken, ook vaak ‘s nachts en kan het me niet zomaar permitteren om een broodje te kopen elke middag of eens uit te gaan met mijn andere vrienden", legt een studente uit Antwerpen uit.

Dit zijn maar enkele van de vele getuigenissen die Comac dagelijks binnenkrijgt. Een kotstudent in Vlaanderen kost dit jaar €15.345 en een pendelstudent €10.156. Dat is respectievelijk €1.243 en bijna €1.000 meer dan vorig jaar. Ondertussen kondigt premier De Croo 5 tot 10 moeilijke winters aan. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) zegt dat de stijgende kosten voor studenten niet onder zijn bevoegdheid vallen en weigert maatregelen te nemen. Nochtans zal de situatie alleen maar ernstiger worden. Het zijn niet de studenten die voor de crisis moeten opdraaien. In moeilijke tijden moet een openbare dienst als de universiteit zijn rol als collectief vangnet spelen en ons beschermen.

Warme aula’s: een collectieve oplossing

Nu de winter nadert, besluiten veel studenten hun kot niet te verwarmen vanwege de stijgende energieprijzen. Maar tegelijkertijd zien we dat de universiteiten en hogescholen de verwarming lager zetten. De UGent zet na 16u de verwarming uit. In de sportcomplexen zal je enkel nog met koud water kunnen douchen. De Arteveldehogeschool laat nog maar één campus open om te blokken tijdens de kerstvakantie. In Frankrijk kondigen sommige universiteiten aan dat ze na de kerstvakantie een week langer hun deuren zullen sluiten om geld te besparen. Daar worden de studenten, net als tijdens corona, weer naar huis gestuurd om in de kou van hun kot online cursussen te volgen.

Deze situatie is onaanvaardbaar. Als er één plek is waar studenten het warm moeten hebben, dan is het wel op de campus. Universiteiten en hogescholen zijn openbare diensten. Zij worden grotendeels gefinancierd door de gemeenschap en moeten de gemeenschap dienen. Dat is een verworven recht. In tijden van crisis moet de openbare dienst nog meer de rol van een groot vangnet spelen en niemand in de steek laten. Er is niet minder, maar méér dienstverlening nodig.

Terwijl wij in de kou worden gezet, zal een energiemultinational als Engie-Electrabel tussen 2021 en 2024 9 miljard euro overwinsten maken. Engie verkoopt haar elektriciteit aan 200 tot 300 euro per Mwh, terwijl de productiekosten 30 tot 35 euro per Mwh bedragen. Ze verdient er dus tien keer zoveel aan. De energieprijs moet geblokkeerd worden op €75/Mwh. We moeten de huidige prijzen verlagen en de overwinsten van Engie belasten om dat te betalen.

We weigeren universiteiten en hogescholen toe te staan hun temperatuur te verlagen, en we weigeren nog meer om ze te sluiten, wat ons terug naar huis zou sturen. De gemeenschap moet iedereen warmte garanderen. En dit kan worden gefinancierd als we besluiten de energiereuzen te laten bijdragen. Zij moeten de kosten van deze crisis betalen, niet de studenten.

€2-euromaaltijden voor elke student

Een belangrijke kostenpost voor studenten zijn de kosten van winkelen en eten. Volgens een studie van Test Aankoop in augustus 2022 betalen Belgen gemiddeld 12,33% meer in de supermarkt dan vorig jaar. Dit komt neer op 48 euro per maand voor een huishouden van twee personen. De prijs van pasta, het favoriete "goedkope" gerecht van de studenten, is met meer dan 30% gestegen.

Niet alleen het winkelen gaat omhoog. Studenten worden ook getroffen door de stijgende prijzen van maaltijden in universiteitsrestaurants. In studentenrestaurant De Brug in Gent kost een spaghetti al €5,30. Nog erger in de Alma in Leuven: daar steeg de spaghetti van €5,30 naar €7 op één jaar tijd. Aan voedsel zullen studenten dit academiejaar 210 euro meer uitgeven dan vorig jaar. Het kan ook anders: in Brussel heeft de ULB de SMART schotel geïntroduceerd. Dit is een warme maaltijd voor 2 euro waarmee studenten overdag minstens één warme maaltijd kunnen eten tegen een democratische prijs: een uitzondering in België.

Ook hier rijst de vraag naar de rol van een openbare dienst: zal de prijs van het eten overal stijgen of zal de universiteit de studenten beschermen tegen de algemene prijsstijging door overal voedsel tegen democratische prijzen te garanderen? In Frankrijk garandeerden verschillende universiteiten tijdens de crisis drie maaltijden per dag tegen één euro voor alle kotstudenten. Dit was een overwinning van de studentenbeweging. Hoe kun je studeren op een lege maag? Niemand zou met honger naar de les moeten gaan.

Koten: een luxe voor de rijkste studenten?

Een andere belangrijke maandelijkse kost voor studenten die stijgt en zal blijven stijgen is de prijs van koten, met of zonder variabele kosten. In mei 2022 stegen de huurprijzen al enorm. Een van de redenen voor deze tendens is dat de meeste koten in privéhanden zijn, waardoor ze de marktprijzen volgen. Bovendien kopen grote bouwpromotoren zoals XIOR of Upkot panden op om er luxekoten van te maken, die enkel door rijke studenten kunnen worden betaald en dus veel winstgevender zijn. Het gevolg is dat er geen betaalbare basiskoten meer overblijven. Ten slotte zijn er niet genoeg koten voor alle studenten die er een willen nemen, en particuliere verhuurders spelen in op het tekort aan koten (zowel openbare als particuliere) om de prijzen op te drijven.

Een recent concreet voorbeeld zijn de koten aan de universiteit van Luik. Nadat de universiteit een deel ervan had geprivatiseerd, kondigde de nieuwe exploitant aan dat hij de huur zou verhogen van 375 euro tot 440 euro, d.w.z. een verhoging van 18%. Door de energiecrisis stijgen ook de kosten voor nutsvoorzieningen sterk, waardoor de huurprijzen stijgen. We hebben het over een totale stijging van bijna 100 euro per maand voor huur en nutsvoorzieningen. De duurste Vlaamse studentenstad is sinds deze zomer Hasselt, met een gemiddelde huurprijs van 475 euro per maand, gevolgd door Antwerpen (461 euro) en Leuven (452 euro). In Brussel bedraagt de gemiddelde prijs ook €475 per maand.

Er is een bijzonder geval op de campus van Louvain-La-Neuve. Het is de stad die het meest aan deze trend ontsnapt, dankzij haar 4.400 openbare universiteitsgebouwen. Deze zijn niet onderworpen aan de concurrentie van de privémarkt en het is daardoor minder waarschijnlijk dat die de marktprijsstijgingen volgen. Bovendien heeft de universiteit aangekondigd de stijging van de energieprijzen voor dit jaar te beperken tot 2% of 3%. Als we willen dat studenten, ook uit minder bevoorrechte gezinnen, de komende jaren nog op kot kunnen, en als we een einde willen maken aan de hoge prijzen die blindelings de markt volgen, moeten er in alle universiteitssteden veel meer openbare koten komen die voor iedereen toegankelijk zijn. In de tussentijd is het dringend noodzakelijk de huren van particuliere koten te blokkeren met een bindend rooster zoals dat al in Brussel bestaat. Dit rooster zou duidelijke criteria vaststellen op basis van de kenmerken van het gehuurde kot (zijn er meubels of een lavabo, is er een badkamer, enz.)

Bron: Kotkompas 2021

Gratis hoger onderwijs

Met de huidige crisis is inschrijvingsgeld een extra kostenpost voor de studenten. Voor de meesten van ons kost het inschrijvingsgeld dit jaar €980. Dit bedrag is geïndexeerd, waardoor het elk jaar stijgt. Daarbij komen nog de kosten van cursussen en materiaal gedurende het jaar. En sommige studenten zitten net boven de maximumdrempel voor een beurs en hebben er dus geen toegang toe. Wij willen dat het onderwijs goedkoper en gratis wordt door de verlaging en op termijn afschaffing van het inschrijvingsgeld, zoals België in 1966 heeft toegezegd bij de ondertekening van het pact van New York. Dit moet mogelijk zijn, als je weet dat België de komende jaren 10 miljard euro zal investeren in defensie (begrijp oorlog).

Studeren is een recht, geen voorrecht

Een van de gevolgen van de stijgende prijzen is dat de steeds meer studenten één of meerdere studentenjobs moeten nemen. Hierdoor blijft er amper tijd over om te studeren. De eerste taak van een student is studeren, niet werken.

Deze situatie is onaanvaardbaar. Zelfs vóór de energiecrisis moest één op de vier studenten werken om zijn studie te betalen. Als er geen actie wordt ondernomen om de studenten te helpen, zal de situatie nog erger worden. Toch weten we dat een student met een studentenjob 43% minder kans heeft om te slagen. Hoe meer tijd je werkt, hoe minder kans je hebt om naar de les te gaan, hoe meer je je rekeningen moet betalen, hoe minder kans je hebt om je serieus op je studie te concentreren. Toch zou dit de enige taak van een student moeten zijn: studeren. Voor nieuwe studenten is het een dubbele klap. De eerste jaren zijn nu immers de harde knip die minister van onderwijs Ben Weyts (N-VA) volgend jaar invoert. Ze hebben nu maximaal twee jaar om voor alle eerste bachelorvakken te slagen, anders mogen ze niet aan hun laatste bachelorjaar beginnen.

Comac heeft zich altijd verzet tegen deze elitaire maatregel. Want ze zal, in tegenstelling tot wat de minister beweert, niet tot hogere slaagkansen in het hoger onderwijs leiden. Het is er vooral op gericht de studenten met problemen in hun opleiding, die vaak de moeilijkste financiële situaties hebben, sneller uit het hoger onderwijs te weren. Comac is volledig tegen deze elitaire visie op hoger onderwijs. Studeren is een recht, geen voorrecht. Iedereen moet de kans krijgen om te studeren en te slagen. Het is de taak van de overheid om dit recht te garanderen aan studenten, vooral aan degenen die niet het geluk hebben gehad om geboren te worden in een gezin waar iedereen goed onderwijs heeft genoten. Het is om dit recht te garanderen dat wij willen dat de regeringen noodmaatregelen nemen voor de prijs van voedsel, koten, enz.

Wij studenten zullen niet opdraaien voor deze crisis

De strijd om ervoor te zorgen dat studenten niet betalen voor deze crisis is een bredere strijd voor echt democratisch onderwijs dat voor iedereen toegankelijk is. Een onderwijs dat niemand aan de kant laat staan, maar iedereen een kans geeft.

Met Comac eisen we:

1. De temperatuur in de campusgebouwen moet op 20°C blijven en geen enkele campus mag sluiten.
2. €2-maaltijden op alle campussen in België. Als het kan aan de ULB, kan het ook elders.
3. Voor de bouw van openbare koten en een bevriezing en verlaging van de kotprijzen op de privémarkt.
4. Voor de afschaffing van het inschrijvingsgeld en hoger onderwijs voor iedereen.