Op 5 februari stelde een chic gezelschap van meer dan 100 CEO’s samen met een aantal middenveldorganisaties en alle Belgische media de campagne Sign for my Future voor in het prestigieuze operagebouw De Munt in Brussel. Sign for my Future is een grootse campagne die vanaf nu tot de verkiezingen van 26 mei het klimaat extra in de aandacht wil brengen. De campagne draait rond een petitie die de volgende regering oproept om een klimaatwet te stemmen, een investeringsplan op te stellen en een klimaatraad op te richten.

Onmiddellijk na de lancering merkten kritische stemmen op dat er tussen de initiatiefnemers van Sign for my Future zaakvoerders zitten van wel erg vervuilende bedrijven. Zij stellen zich nu voor als de redders van het klimaat. We zetten ze even op een rij:

BNP Paribas Fortis

BNP Paribas Fortis is volgens de bankwijzer de minst duurzame bank van België. De Franse moederbank is goed voor 40% van de Franse investeringen in fossiele grondstoffen, wat haar tot de vijfde grootste fossiele investeerder ter wereld maakt. Tussen 2009 en 2015 investeerde de bank ruim 57 miljard euro in steenkool, gas en petroleum.[1] Sindsdien probeert de bank te werken aan een groener imago door onder meer “ecocoaches” aan te stellen.[2] Die moeten bijvoorbeeld het personeel aanzetten om minder wc-papier te gebruiken. Dat neemt niet weg dat de Belgische tak in 2017 nog ruim 30 miljard aan fossiele investeringen had lopen.[3]

Danone

In de stuurgroep van Sign for my Future treffen we Nathalie Guillaume aan, Corporate Affairs Director van de voedingsmultinational Danone. Danone behoort samen met Coca-Cola, Nestlé en PepsiCo tot de vier grootste plasticvervuilers ter wereld. Deze vier bedrijven hebben in 2018 verschillende Europese lidstaten onder druk gezet om een voorstel van de Europese Commissie te verwerpen dat strengere normen wilde opleggen voor plastic verpakkingen.[4]

EDF Luminus

EDF Luminus is de tweede grootste leverancier van elektriciteit en gas in België. Greenpeace geeft de energieleveranciers een groene score van amper 2/20: “Zelfs vergeleken met de andere grote Europese elektriciteitsbedrijven met een nucleair of fossiel passief is EDF bijzonder hardleers en investeert het ook vandaag nog massaal in gevaarlijke en vervuilende kerncentrales.”[5]

Essent

Essent is een Belgische leverancier van elektriciteit en aardgas. Het bedrijf maakt deel uit van de Duitse groep RWE, dat elektriciteit opwekt met bruinkoolcentrales. Bruinkool is de meest vervuilende fossiele brandstof die je in deze contreien in de bodem kan vinden. De uitbreiding van één van de bruinkoolmijnen van RWE is de reden voor de kap van het Hambach bos nabij Keulen, één van de oudste wouden van Duitsland.

JCDecaux

JCDecaux is de grootste industriële groep rond stedelijke publiciteit in de wereld. Het bedrijf plaatst onder andere de elektronische reclameborden in de metrohaltes van Brussel. Haar specialisatie is het aanwakkeren van onverzadigbaar consumptiegedrag. De multinational werd op de COP 21 al bekritiseerd door de klimaatbeweging met acties van Brandalism-artiesten (anti-reclame). “Wij heroveren de publicitaire ruimte omdat we de rol die de reclame speelt in het promoten van een onaanvaardbaar consumentisme willen aanklagen”, zegt een van de artiesten die deelnam aan het Brandalism-project. “De reclame-industrie voedt ons verlangen naar producten die steunen op de exploitatie van fossiele grondstoffen en een directe impact hebben op de klimaatverandering.”

KBC

In 2017 investeerde de bank KBC nog 2,22 miljard euro in fossiele brandstoffen.[6] Volgens de bankwijzer investeerde KBC recent opnieuw 1,2 miljard euro in de steenkoolindustrie. De bank heeft ook deelnames in petroleum- en aardgasbedrijven voor 1 miljard euro.[7]

Solvay

De Belgische multinational Solvay is van oudsher vooral actief in de chemische industrie. Topvrouw Christiane Malcorps is lid van de lobbygroep PlasticsEurope die maatregelen tegen plasticvervuiling afremt. PlasticsEurope is een van de grootste drukkingsgroepen in Brussel die alle grote namen van de chemische en petrochemische industrie verzamelt: BASF, Borealis, Dow Europe, ExxonMobil Chemical, Ineos, Novamont, Solvay en anderen. In 2015 lekte strategische documenten van PlasticsEurope waaruit blijkt dat zij systematisch wetenschappelijk onderzoek ondermijnen als lobbystrategie.[8]

Umicore

Het imperium van Umicore is opgebouwd door het leegroven van Congo. Koper, kobalt, tin, uranium werden opgedolven door middel van dwangarbeid. De laatste jaren maakte het bedrijf een gedeeltelijke shift van mijnbouw naar ontwikkelaar van recyclagetechnologieën en probeert het zich als eco-vriendelijk in de markt te zetten.[9] Dat neemt niet weg dat Umicore in 2016 in opspraak kwam omdat een vestiging in Hoboken zorgde voor de uitstoot van hoge dosissen zware metalen zoals lood, cadmium en arseen. Dat had ernstige gevolgen op de gezondheid van de bewoners in de nabij gelegen wijk Moretusburg.[10]

Unilever

Unilever is een reusachtige multinational die een zeer breed gamma aan producten verkoopt. De Brits-Nederlandse multinational is een van de grootste verbruikers van palmolie ter wereld. Palmolieplantages zijn verantwoordelijk voor ontbossing op grote schaal, vooral in Indonesië en Maleisië. De omzetting van bossen en veengebied in palmolieplantages zorgt voor een enorme uitstoot van CO2 en draagt aanzienlijk bij aan de klimaatopwarming. De ontbossing zorgt ook voor een enorm verlies aan biodiversiteit. Bovendien gaan de palmolieplantages vaak ten koste van de lokale gemeenschappen. Mensen worden van hun land verjaagd of tewerk gesteld in erbarmelijke condities.[11] De Unilever groep komt tot slot ook regelmatig in opspraak voor belastingontduiking. Een kwart van haar inkomsten zouden via belastingparadijzen versluisd worden. En CEO Paul Polman deinsde er niet voor terug om de Britse regering te chanteren om hun vennootschapsbelasting te verlagen.[12]

Het is dus behoorlijk hypocriet van deze bedrijven om zich nu achter een groots klimaatspektakel te scharen. Hun deelname aan Sign for my Future houdt overigens geenszins in dat ze zich engageren om iets aan hun vervuilende praktijken te veranderen. Dat blijkt onder andere uit de expliciete steun die Sign for my Future geeft aan de voortzetting van het ETS-systeem. Dat is een koolstofmarkt van de Europese Unie waar de 30.000 meest vervuilende multinationals uitstootrechten kunnen kopen en verhandelen. Het systeem doet niets af aan hun uitstoot en houdt de multinationals handig buiten de klimaatdoelstellingen.

In 2015 was er trouwens al een gelijkaardige campagne van CEO’s en middenveldorganisaties voor het klimaat, The Shift. De oprichter daarvan zit ook mee achter Sign for my Future. Over eventuele verplichtingen voor de deelnemende multinationals zei een woordvoerder van The Shift: “We zijn geen politieagent en gaan niet controleren of ze hun doelstellingen halen.”[13]

Als we het klimaat willen redden, kunnen we niet afhangen van de goodwill van multinationals. Sommige CEO’s mogen het klimaat misschien een warm hart toedragen, de wetten van de markt verplichten hen ertoe om daar te investeren waar winst te rapen valt. De enige manier om in snel tempo over te schakelen op een klimaatneutrale economie, is door rechtstreeks in te grijpen met bindende normen en stevige maatregelen. In plaats van te rekenen op de plastic lobbyisten van Solvay, kan de overheid statiegeld invoeren. In plaats van afhankelijk te blijven van Essent of EDF Luminus, kunnen we een publiek energiebedrijf oprichten voor hernieuwbare energie. In plaats van te wachten tot alle fossiele brandstoffen uit de grond zijn gehaald door BNP Paribas Fortis en KBC, moeten we de banken zo snel mogelijk bindende normen opleggen om te desinvesteren.

Het gevaar met campagnes als Sign for my Future wanneer ze door de big business gedragen worden, is dat ze het speelveld voor klimaatactie beperken tot koolstoftaksen en andere asociale maatregelen die het probleem niet bij de wortel aanpakken. Voor een duurzame toekomst kunnen we beter rekenen op de enorme energie die van onderuit de beleidsmakers onder druk zet, met in de eerste plaats de jongeren die elke week staken voor het klimaat. Als de burgers zich blijven mobiliseren, is het mogelijk om de grote vervuilers eindelijk zelf te laten opdraaien voor hun schade.

[1] https://bankwijzer.be/fr/scan-des-banques/th%C3%A8mes/changement-climatique/

[2] https://www.tijd.be/ondernemen/milieu-energie/meer-dan-100-ceo-s-vragen-meer-klimaatambitie/10094466.html?fbclid=IwAR1zeJBVlK5_V0w33Ue_4RK5SBcgEitPO52Ot8fE67ropVVYKGloSpK3L5o

[3] https://www.demorgen.be/wetenschap/-grootbanken-investeren-massaal-in-fossiele-brandstoffen-b7901eae/

[4] https://corporateeurope.org/power-lobbies/2018/11/plastic-pressure

[5] https://mijngroenestroom.be/leverancier/edf-luminus/

[6] https://www.demorgen.be/wetenschap/-grootbanken-investeren-massaal-in-fossiele-brandstoffen-b7901eae/

[7] https://bankwijzer.be/fr/scan-des-banques/th%C3%A8mes/changement-climatique/

[8] https://corporateeurope.org/power-lobbies/2018/05/plastic-promises

[9] https://sustainablebrands.com/read/leadership/umicore-named-most-sustainable-company-for-investment

[10] https://archief.pvda.be/artikels/lood-piekte-opnieuw-hobokense-wijk-moretusburg

[11] https://wwf.be/nl/palmolie/

[12] http://multinationales.org/The-CEO-of-Unilever-receives-a

[13] De Standaard, 11 september 2015