Rectoren en ministers wensen ons veel succes met de examens, maar we moeten wel dezelfde examens doen alsof er niets gebeurd is. “Er is geen andere weg dan vooruit”, zegt de rector van de UGent Rik Vandewalle in een mail naar de studenten. “Het uitgangspunt bij dit alles is ten zeerste dat studenten die zouden kunnen afstuderen, dat ook effectief zullen kunnen doen binnen de verwachte tijd, en dat er ook voor de andere studenten geen corona-studievertraging ontstaat”, zegt Herman Van Goethem, rector van de UAntwerpen. "Ik hoop dat deze bevestiging je aanzet om je maximaal in te zetten voor je studies en van de juni-examens een succes te maken", zegt ook Luc Sels van de KUL. Maar wat als je thuis geen rustige plek hebt om te studeren? Wat als “corona-studievertraging” vooral voorkomt onder studenten die sowieso al benadeeld zijn?

De coronacrisis brengt de slaagkansen in gevaar

De cijfers van Teleblok geven aan dat maar liefst 28% van de studenten vrezen om niet te slagen door de coronacrisis. 65% kan geen structuur in zijn of haar dag vinden en 49% heeft meer moeite met zich te concentreren. Dat is logisch: alle studenten en docenten moesten zich van de ene op de andere dag aanpassen aan de online lessen. Daar komt nog bij dat er in deze periode sowieso veel moeilijkheden zijn, veel onzekerheden over examens en een grote bezorgdheid over het coronavirus zelf. De economische en sociale gevolgen van de gezondheidscrisis zullen ook niet te onderschatten zijn De situatie is duidelijk een grote bron van angst voor veel studenten die met deze problemen moeten afrekenen terwijl ze in een isolement zitten. Dat blijkt uit de honderden getuigenissen op sociale media, van zowel docenten als studenten.

Veel studenten hebben thuis geen goede studieomgeving. "Ik kan het niet meer aan. Ik heb thuis geen rustige plek om me te concentreren en goed te werken. Ik moet voor mijn kleine broertjes zorgen omdat mijn ouders moeten werken. Ik kan er niet meer tegen", legt een studente uit die haar getuigenis op onze website achterliet. Het is dan ook niet verwonderlijk dat studenten uit kansarme milieus bijzonder benadeeld worden.

Daarom stelt een wetenschappelijk onderzoek van 123 onderzoekers voor om de conventionele examens te vervangen door meer formatieve evaluaties. Volgens hen "zou het voortzetten van examens voor certificatie leiden tot een ernstige onrechtvaardigheid: het enige wat de examens zouden meten is de toename van de ongelijkheden die worden veroorzaakt door de lockdown. (...) Het zou opportuun zijn om de examenperiode te gebruiken om formatieve evaluaties uit te voeren, om de studenten te begeleiden en te proberen de meest delicate situaties te verhelpen.” 

Vervanging van examens door formatieve evaluaties

We kunnen niet verdergaan met de examens alsof er niets aan de hand is. Daarom stelt Comac voor om de examens te vervangen door formatieve evaluaties in plaats van de standaard examenvorm.

 Wat betekent dit concreet:

• Elke student behaalt minstens 10/20. Dit voorkomt dat iedereen massaal buist, maar stelt de studenten en proffen ook in staat om de vooruitgang te evalueren. Elke student kan met deze aanpak ook zichzelf evalueren om te zien waar je nog leerstof moet inhalen. 
• Deze zomer en volgend semester moeten er bijlessen worden georganiseerd om elke student de kans te geven om zijn of haar achterstand in te halen en de lessen volgend jaar te kunnen volgen.
• Het curriculum volgend jaar moet geherorganiseerd worden. We kunnen niet zomaar verdergaan alsof we de lessen op de normale manier hebben kunnen volgen.

Gaan we dan massaal niet meer studeren omdat we er toch allemaal door zijn? Nee: er wordt nog steeds rekening gehouden met je cijfer wanneer er bijlessen worden aangeboden. Bovendien willen studenten wel studeren: je hebt die leerstof sowieso nodig voor volgend jaar. Want verwerken we leerstof voor de examens, of doen we examens om de leerstof te verwerken?

Voor de laatstejaarsstudenten ligt het anders. Uiteraard willen we dat studenten zo vlug mogelijk kunnen afstuderen. Maar zij kunnen niet gewoon doorgaan zonder een certificerend examen af te leggen. Niemand wil een ingenieur die in zijn laatste jaar geen examens heeft gehad. Voor hen stellen we voor dat:

• zij gewoon certificerende examens krijgen, maar dat de examinatoren rekening houden met deze uitzonderlijke situatie.
• zij hun examen kunnen uitstellen naar een later moment, bijvoorbeeld oktober 2020 of januari 2021, indien ze dat vragen. Het nooddecreet van Ben Weyts laat toe dat onderwijsinstellingen examens kunnen afleggen buiten het officiële academiejaar.
• zij ook bijlessen krijgen om hun leerstof in te halen.

Met dit voorstel wil Comac voorkomen dat studenten massaal gestraft worden voor een situatie waar ze niets aan kunnen doen en tegelijkertijd de kwaliteit van het onderwijs garanderen door middel van bijlessen en een reorganisatie van het curriculum, zodat elke student dezelfde kansen heeft om te slagen.