Sander Claessens

Gedurende twee volledige dagen werd Sanda Dia dronken gevoerd, vernederd en onmenselijk behandeld tijdens de doop van Reuzegom. Er werd op hem geplast, hij kreeg geblende muizen en vissen te eten en moest liters alcohol drinken. Tijdens de nacht van 4 op 5 december werd zijn kot besmeurd en alle kranen toegeplakt, zodat hij geen water kon drinken. De tweede dag, buiten een blokhut in Vorselaar, ging het mis: Sanda en zijn medeschachten werden in een koude put gestoken, moesten ranzige opdrachten doen en liters visolie drinken. Die visolie werd hem uiteindelijk fataal.

Het is enkel die tweede dag waarvoor de achttien Reuzegommers die deelnamen aan Sanda’s mensonterende doop worden berecht. De rechtbank veroordeelde ze voor onopzettelijke doding en mensonterende behandeling. Ze krijgen taakstraffen van maximum 300 uur, een geldboete van maximum 400 euro en een schadevergoeding van 15.000 en 8.000 euro aan Sanda’s vader en broer. De betaling van dat laatste bedrag moeten ze onder elkaar verdelen. De straf zal niet verschijnen op hun strafblad, waardoor toekomstige werkgevers dit niet zullen zien. Voor de zwaarste beschuldiging - het toedienen van schadelijke stoffen en slagen en verwondingen - gaan ze vrijuit.

Ongelijke behandeling in een ongelijke samenleving

Ongetwijfeld hebben de rechters in eer en geweten geoordeeld over de uitspraak. Maar spontaan ontstonden er protesten in Antwerpen, Leuven, Brussel en Gent omdat wat velen aanvoelen klopt: de Reuzegommers komen er opvallend gemakkelijk vanaf. “We zijn allemaal al heel goed geweest voor de Reuzegommers”, zei Sven Mary, de advocaat van Sanda’s vader, vlak na de uitspraak. “Als je kijkt op een schaal van één tot tien, waarbij één mild is en tien streng, is dit één. Dit is het mildst mogelijke scenario”, becommentarieerde journalist Douglas De Coninck achteraf.

In dit land lijkt het wel alsof wie weinig geld heeft, er minder makkelijk vanaf komt dan de Vlaamse elite. Een man uit Mol werd veroordeeld voor zeven maanden effectieve celstraf omdat hij een paar sneakers, twee flessen whisky en een fles cognac ter waarde van €125 euro stal. In Veurne werd iemand veroordeeld tot twaalf maanden cel omdat die offerblokken stal uit twee kerken. Een 70-jarige vrouw werd veroordeeld tot een celstraf van 1 maand omdat ze appels stal.

Of vergelijk met de actievoerders van het Delhaize-personeel. De politie komt aan hun stakingspiketten langs met een deurwaarder en de bedreiging van een dwangsom van €500 als ze hun piket niet opbreken. In Gent moest stakend personeel zelfs een dwangsom van €1000 per klant die fysiek de winkel niet binnen kon betalen. Hun misdaad? Opkomen tegen de franchiseringsplannen van de multinational, die hun loon- en arbeidsvoorwaarden ernstig aantasten. Of hoe klimaatactivisten van Greenpeace in Zeebrugge 48 uur lang werden vastgehouden en een proces aan hun been hebben, omdat ze een vredevol en geweldloos een spandoek in de haventerminal van gasbedrijf Fluxys hingen, uit protest tegen fossiele brandstoffen. Hun proces start op 7 juni.

Klassenjustitie is een mechanisme

Of de rechters van het Reuzegom-proces al dan niet een bewust milde uitspraak deden, doet er niet toe. De klassenjustitie die hier speelt is een mechanisme. Sanda’s vader Ousmane Dia legde dit gevoel zelf uit: “Ik heb wel het gevoel dat er een soort klassenjustitie speelt. Dat de zonen van advocaten, ondernemers en een rechter zwaarder doorwegen dan de zoon van een arbeider van allochtone afkomst.”

Vlak na de doop wisten ze bijna al hun sporen uit: de put van de schachten werd toegegooid, de omgeving van de blokhut opgeruimd, zelfs Sanda’s kot werd opgekuist. Direct konden de Reuzegommers de duurste toppleiters van het land aanstellen om hen te verdedigen. Het stelde hen in staat om de rechtszaak zolang mogelijk te rekken. Zo vroegen ze naar een onderzoek naar de dokters van Sanda Dia in het ziekenhuis in Malle, terwijl die alles hadden gedaan wat ze konden. Ze trokken de onpartijdigheid van de rechter in vraag. En omdat één van de Reuzegommers de zoon was van een Antwerpse rechter, is de zaak in Hasselt moeten verschijnen. Allemaal zaken die de rechtszaak telkens met maanden deed uitrekken.

Ze legden nooit een verklaring van spijt af in de media en bleven zo anoniem mogelijk. Tijdens de finale uitspraak kwamen er zelfs maar acht Reuzegommers opdagen, de andere tien hadden blijkbaar andere plannen, alsof ze er al gerust in waren dat de uitspraak ging meevallen. Op een bepaald punt in het proces beweerde één van de advocaten dat Sanda Dia had toegestemd met de vissaus en zichzelf dus had vergiftigd, wat de Reuzegommers vrijuit zou laten. 

Bovendien zijn er op verschillende cruciale vragen nooit antwoord gegeven. Voor zij naar Vorselaar trokken, werden ze tegengehouden door een professor geneeskunde van de KU Leuven, die zag dat Sanda er belabberd aan toe was van de dag ervoor. Ze logen tegen haar door te zeggen dat de doop al gedaan was. Niemand van hen geeft toe wie gelogen heeft. Of nog: wiie diende de vissaus die Sanda fataal werd toe? Op dit punt heeft geen enkele Reuzegommer toegegeven. De verklaringen hierover waren voldoende vaag om elkaar te beschermen. Het is daarom dat de rechter hen dus ook niet in beschuldiging stelt van het toedienen van schadelijke stoffen, want geen van hen heeft dit ooit toegegeven. Dit was echter ook de vraag waar Sanda’s familie het meeste naar op zoek was: wie heeft wat exact gedaan tijdens Sanda’s marteling?

Mensen die zich geen dure advocaten en ellenlange procedures van tienduizenden euro’s kunnen veroorloven, kunnen zich zo’n strategie niet permitteren. Een geldboete is geen probleem voor wie al veel geld heeft: het maakt misdaden bij wijze van spreke legaal voor de rijken. Het feit dat de veroordeling niet op het strafblad zal komen, maakt dat de Reuzegommers in hun verdere carrière geen hinder van hun misdrijf zullen ondervinden.

In heel de kapitalistische samenleving bepalen structurele ongelijkheden en mechanismen het leven van mensen. Er is geen reden waarom dat voor de rechtspraak in de praktijk anders zou zijn. Dat zegt ook Douglas De Coninck, die een boek schreef over de doop van Reuzegom: “Het lijkt een wetmatigheid van het Belgische gerechtssysteem dat de familie van het slachtoffer achterblijft met het idee dat het zoeken naar de waarheid verstoord werd door een beslissing van bovenaf.”

Beeld je eens in moest een witte jongeman vernederd en gefolterd zijn geweest door een groepje jongeren met migratieachtergrond uit arbeidersgezinnen. Ongetwijfeld was de straf voor de daders een pak harder geweest.

Zelfverklaarde Vlaamse elite

Schachtentemmer Alexander G. wilde van zijn jaar “een gestoord bruut jaar maken, voor de Vlaamse elite die we zijn." Want dat is waar Reuzegom rond draaide: het vormen van de elite die het Vlaanderen van morgen moet leiden, met een elitaire en racistische ideologie.

In de WhatsApp-berichten van de Reuzegommers vonden we terug hoe ze een Afrikaanse bedelaar lastig vielen met het liedje ‘Handjes kappen, de Congo is van ons’. Een oud-lid staat gefotografeerd op een feestje, verkleed in Ku Klux Klan-kostuum. Omstaanders maakten melding van momenten bij Reuzegom waar Sanda werd uitgescholden met het n-woord.

In De Conincks boek vinden we terug hoe er een rechtstreeks verband is tussen de bedrijfswereld en andere prestigieuze beroepen zoals advocaat en rechter, en Reuzegom. Verschillende oud-leden zijn nu grote bedrijfsleiders. De Reuzegommers zelf waren allen afkomstig van dezelfde toplaag uit de maatschappij. Om toegelaten te worden, werden vragen gesteld zoals hoe groot je oprit is. De feesten van Reuzegom kregen sponsorgeld van bedrijven zoals ING, Exia, DVV Verzekeringen of vastgoedbedrijf Antigoon Invest. Waarschijnlijk was dat ook de reden waarom Sanda zo graag bij Reuzegom wou: opklimmen in een samenleving waar alles voor arbeiderskinderen en mensen van kleur niet vanzelf gebeurt. Voor onze maatschappij was hij ‘maar’ de zoon van een Senegalese arbeidsmigrant die in een DAF-fabriek werkte. Zo getuigt één van zijn vrienden: “Hij redeneerde: die mannen hun ouders hebben zotte jobs, ons-kent-ons. Sanda zocht naar connecties, omdat hij wist dat onze maatschappij zo in elkaar zit”.”

“Heel het idee achter Reuzegom is om mensen te ontdoen van menselijkheid, om tot een soort psychopaat te komen in een wereld waarin heel drastische beslissingen moeten worden genomen, die volop teert op de meest irritante soort van kapitalisme”, legt De Coninck uit in de podcast van Comac. “De meeste Reuzegommers komen in de corporate finance terecht. Het gaat allemaal om mensen die dingen bedenken zoals: hoe gaan we Delhaize herstructureren? Dat is waar ze voor worden klaargestoomd. (...) Ze hebben elkaar gekweekt tot onmensen. Blijkbaar is dat ook waar de vrije markt op zit te wachten, op dit soort CEO's.”

Mensen hebben dus meer dan gelijk om op straat te komen en hun verontwaardiging te uiten over het proces. Want het is niet alleen een roep om gerechtigheid voor Sanda Dia. Het is een vuist tegen een economisch systeem en de elitaire cultuur die het voortbrengt. We mogen zo’n cultuur op de universiteitscampussen nooit toelaten.

Protesten in jouw buurt

In elke studentenstad komen mensen op straat om gerechtigheid voor Sanda te eisen.

Check hier waar de volgende protesten zijn:

• Gent, woensdag 31 mei om 18u30, Baudelopark: https://www.facebook.com/events/553742013384217/ 
• Leuven, donderdag 1 juni om 18u, Ladeuzeplein: https://www.facebook.com/events/s/justice-for-sanda/779211290599761/
• VUB, donderdag 1 juni om 18u, campus Etterbeek: https://www.facebook.com/events/1176266407103031/?ref=newsfeed
• Hasselt, zaterdag 3 juni om 15u, Gerechtsgebouw: https://www.facebook.com/events/261277286383945/
• Gent, zondag 4 juni om 16u, stadshal: https://www.facebook.com/events/247572071185614/247572077852280/
• Brussel, zondag 4 juni om 13u, Justitiepaleis: https://www.facebook.com/events/958116815502437/