Investeer in hoger onderwijs, in plaats van het geld bij de studenten te halen

De Vlaamse rectoren vinden dat het inschrijvingsgeld hoger moet om hun financiële kopzorgen op te lossen. We moeten het geld echter niet halen bij studenten, maar bij meer investeringen in hoger onderwijs.

Opinie van Sander Claessens, voorzitter van Comac. Oorspronkelijk gepubliceer op www.dewereldmorgen.be

Foto: Christophe Vander Eecken, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0

Voor rector van de UGent Rik Van de Walle is een “verhoging van het inschrijvingsgeld bespreekbaar”. Hij krijgt bijval van de rectoren van de KU Leuven en de UAntwerpen. De reden: de inflatie die de kosten opdrijven, maar ook de jarenlange besparingen en het niet correct toepassen van haar eigen financieringsregels door de Vlaamse regering.

Dat het hoger onderwijs door deze crisis getroffen wordt staat buiten kijf. De universiteiten voorspellen grote begrotingstekorten voor 2023: 13,6 miljoen euro aan de UGent, 14,8 miljoen euro aan de VUB. De financiering van het hoger onderwijs in Vlaanderen is ook een ramp. De Vlaamse regering zou via het zogenaamde ‘kliksysteem’ de toelagen voor de universiteiten doen stijgen met het stijgende aantal studenten. Maar die kliks worden regelmatig overgeslagen. En omdat veel werkingsmiddelen nauwelijks of niet geïndexeerd worden, lopen hoger onderwijsinstellingen volgens de Vlaamse Onderwijsraad dit jaar 82,4 miljoen euro mis. Daardoor zullen er bijna 11.000 studenten niet gefinancierd worden. Een bittere vaststelling, want tegelijk wordt het inschrijvingsgeld wél geïndexeerd, waardoor studenten volgend jaar al bijna €1100 euro moeten betalen.

De ene student moet voor de andere opdraaien 

Maar geen paniek, zeggen de rectoren: het verhoogde inschrijvingsgeld moet geld vrijmaken om hogere studiebeurzen uit te delen en aan een grotere groep. Er iets iets pervers aan die logica. Dit academiejaar kost een jaar studeren voor een kotstudent al €15.436. Studeren is meer dan inschrijvingsgeld: je kot betalen of pendelkosten, eten in de supermarkt, maaltijden in studentenrestaurants en cursussen zijn nog nooit zo duur geweest. Je kan de beurzen verhogen, maar die dekken nooit alle kosten waar een student of de ouders zelf voor moeten opdraaien. Steeds meer studenten nemen een (extra) studentenjob om rond te komen, waardoor er minder tijd blijft om te studeren.

De vraag is ook hoe hoog die beurs dan moet zijn. Vandaag bedraagt de hoogste beurs €5.862,31, en dat is in uitzonderlijke gevallen. Dan blijft er nog bijna €10.000 over die studenten zelf moeten ophoesten, een enorm bedrag. Bovendien: wanneer ben je ‘rijk’ genoeg om meer inschrijvingsgeld te betalen? Volgens de Antwerpse rector Van Goethem vanaf de 60% hoogste inkomens. Die zouden dan €2000 inschrijvingsgeld moeten betalen. Dat is totaal wereldvreemd: de gehele middenklasse wordt geraakt door deze energiecrisis. Gezinnen die voor de crisis goed rondkwamen en in die categorie zitten, zien steeds meer inkomen naar hun energiefactuur en hun winkelkar gaan. Hen raken zal de ongelijkheid in het hoger onderwijs, die al zo groot is, alleen maar doen stijgen.

Hoger onderwijs is een recht, geen voorrecht

Door het inschrijvingsgeld te verhogen wordt studeren nog meer een voorrecht voor de rijken. Beurzen blijven een hulpmaatregel voor mensen die het kunnen bewijzen ‘arm genoeg’ te zijn. Verder studeren is zo een gunst dat je moet verdienen. Het zou net een recht moeten zijn. We moeten niet nog meer financiële drempels inbouwen, maar integendeel net gaan richting gratis hoger onderwijs. Dat bestaat al in de Scandinavische landen, Schotland, Duitsland en Oostenrijk, om maar enkele voorbeelden te geven.

Als we de rijke elite willen doen betalen voor het hoger onderwijs, bestaan daar al ideeën voor: fiscale rechtvaardigheid en een miljonairstaks. De rijkste Belg Eric Wittouck verdiende een recorddividend van 2 miljard euro en betaalde daar nul procent belastingen op. Energiemultinationals maakten nog nooit zoveel winst als vandaag. De hogere facturen voor de burgers – en ook die van de hoger onderwijsinstellingen – vloeien rechtstreeks naar de aandeelhouders van die bedrijven. Engie en co vullen hun zakken, en studenten zouden daarvoor moeten opdraaien?

In plaats van de gewone studenten te laten opdraaien voor de energiecrisis en de jarenlange besparingen, zouden we beter beter in die richting kijken. De Vlaamse regering bespaart al jaren op hoger onderwijs omdat er zogezegd geen geld is. Het belasten van de grote fortuinen en een herfinanciering van het hoger onderwijs: tijd om dat eens bespreekbaar te maken.

 

Sander Claessens is voorzitter van Comac, de studentenbeweging van de PVDA.

 

Wil je de wereld veranderen?