Flatten the curve

De meeste mensen weten min of meer wat ons te doen staat. Je kan het voorstellen als een curve. De x-as (horizontaal) bedraagt het aantal dagen, weken of maanden sinds de eerste coronabesmetting. De y-as (verticaal) bedraagt het aantal besmettingen. En daar ergens middenin kan je horizontaal een lijn trekken. Die geeft de capaciteit van onze gezondheidszorg weer. Hoe meer mensen op korte termijn tegelijk besmet zijn, hoe minder onze ziekenhuizen en zorgpersoneel dat aan kunnen. Italië en Spanje zitten momenteel in die situatie. Gevolg: dramatische verhalen. Van kankerpatiënten die uit het ziekenhuis worden gezet, jonge coronapatiënten die voorrang krijgen op ouderen aan de ademhalingsapparatuur, artsen die moeten beslissen wie leeft en wie sterft. Wij doen nu alles om een gelijkaardig scenario te vermijden. Hoe minder bedden op hetzelfde moment beschikbaar, hoe meer doden. Zo simpel is het eigenlijk.

Daarom moeten we onze handen wassen. Daarom moeten we aan ‘social distancing’ doen. Daarom zijn onze kleine dagelijkse gedragingen en collectieve discipline zo ontzettend belangrijk. Maar er is meer aan de hand.

Oh fuck

Wat als de clou eigenlijk niet louter in ons individueel gedragspatroon ligt? Wat als we deze ziekte eigenlijk veel beter de baas hadden gekund? Wat als we die zelfs voorkomen kunnen hebben?

“Als we allemaal besmet geraken, is iedereen immuun”, verklaarde Boris Johnson. “We moeten groepsimmuniteit opbouwen”, zei de Nederlandse premier Mark Rutte. “Pande-mietje”, zei Theo Francken over Marc Van Ranst. “De vrouwen kunnen van mij nog altijd een kus krijgen“, zei Jean-Marie Dedecker. “Een lockdown is geen goed idee, want zo schieten we ons in eigen voet.”, zei Pieter Timmermans, baas van het VBO, via Skype. “Oh fuck”, mompelde Trump.

Greta Thunberg zegt dat we een crisis als een crisis moeten behandelen. Voor deze gezondheidscrisis geldt eigenlijk niet veel anders. Het getalm om in te grijpen toont aan dat er twee realismen zijn. Er zijn zij die zich baseren op de realiteit en de wetenschap volgen. En er zijn zij die de realiteit zo lang mogelijk ontkenden om de economie niet dooreen te schudden. Zo blijven de niet-essentiële productiesectoren in ons land gewoon draaien. In Italië waren er bijna 5000 doden nodig om te beslissen ze te sluiten. Bij ons roepen VOKA en het VBO op om vooral verder te werken.

Een wereld met voldoende mondmaskers

Eigenlijk waren we in een betere wereld de epidemie misschien wel de baas geweest. Moesten er nu meer ziekenhuisbedden zijn geweest. Moesten er nu meer verplegend personeel en dokters zijn geweest. Moesten er nu meer mondmaskers en ademhalingstoestellen zijn geweest. De witte woede raast al dertig jaar over ons land om te schreeuwen dat er meer middelen voor de zorg moeten komen. Maar die middelen vrijmaken bij de miljarden die gemaakt worden door grote bedrijven, daar heeft nog geen enkele overheid aan gedacht. Ons land heeft al sinds 2006 een pandemieplan, waarin staat dat we 38 miljoen gewone en 6 miljoen gespecialiseerde mondmaskers moeten hebben. Geen enkele regering heeft die kosten gemaakt. Te duur. De uitholling van de zorg komt ons nu zuur te staan. Het kost ons mensenlevens. 

Eigenlijk hadden in een betere wereld veel pandemieën zelfs voorkomen kunnen worden. Want, zo blijkt volgens evolutionair bioloog Rob Wallace, gevaarlijke en onbekende virussen komen vrij omdat grote landbouwbedrijven ze activeren. Meer zelfs, de agro-industrie zorgt vrolijk voor de verspreiding ervan. Door steeds dieper de natuur in te dringen en landmassa in te nemen, komen ziektes uit plaatsen waar wij helemaal niet horen te zijn in onze voedselketens terecht. Ze bijten zich vast in de miljarden dieren die we kweken en slachten. Wij eten ze dan allemaal op. En door de wereldmarkt die met elkaar verbonden is en een gebrekkige gezondheidszorg, raken miljoenen besmet. Een risico om te nemen. Want de aandeelhouders worden er tevreden van. Geld moet rollen.

De shockdoctrine

Verspil nooit een goede crisis. Wie ‘De Shockdoctrine’ van Naomi Klein leest, weet dat. Ramp in de buurt? Privatiseer de infrastructuur die heropgebouwd moet worden. Terroristische aanslag? Gooi meer militairen op straat om iedereen in de gaten te houden en laat ze nooit meer vertrekken. Er zijn bepaalde aasgieren die ook van de crisis profiteren. Sommige farmabedrijven hebben de prijs van mondmaskers vertienvoudigd. Van 6 euro naar 70 euro voor een pakje van vijftig. Het Witte Huis probeerde af te dingen om het patent op een mogelijk Duits vaccin tegen coronavirus te verkrijgen. Kostprijs één miljard euro. Enkel te gebruiken voor Amerikanen en om woekerwinsten mee te maken.

De crisis is reëel. Niet alleen op gezondheidsvlak. Wie de beurzen in de gaten houdt, kan dat zien. Je hoeft er zelfs niet veel van macro-economie voor te kennen. Rode cijfers betekenen nooit iets goed. We stevenen af op een economische crisis die zwaarder zal zijn dan in 2008. In Frankrijk legt Macron 300 miljard op tafel om economische steun te bieden. In Italië is het opeens wel mogelijk om vliegtuigmaatschappijen te nationaliseren. In de Verenigde Staten wil Trump zelfs één triljoen dollar uitgeven. Dat is meer dan wat het ruimteprogramma, de Amerikaanse interstatelijke autosnelwegen, onderdak bieden aan alle thuislozen in de VS en een einde van de honger in de wereld voor tien jaar tezamen kosten. Alles om de economie overeind te houden.

Natuurlijk moeten de werknemers beschermd en vergoed worden. Natuurlijk moeten kleine zelfstandigen van het faillissement gered worden. Natuurlijk moeten we massa-ontslagen voorkomen. We hebben nu een volmachtenregering gesteund door bijna alle traditionele partijen. Het parlement zet zich buiten spel zodat de regering sneller kan ingrijpen. Maar zal de volmachtenregering van premier Wilmès de 16 miljard euro die ze tot nu toe belooft, wel gebruiken voor de juiste mensen? 

Wat met interim-arbeiders die weken thuis zullen liggen omdat ze corona hebben, maar ontslagen worden omdat ze te lang afwezig zijn? Wat met arbeiders op de luchthaven die tienduizenden mondmaskers en medische apparatuur van vliegtuigen laadt om ze op tijd in de ziekenhuizen te krijgen? Wat met de werknemers van Audi, die hebben moeten staken om ervoor te zorgen dat de fabriek in Vorst de band stillegt? Zal de regering onder het mom van ‘nationale eenheid’ hun geld voldoende aan die mensen besteden? En als we bedrijven miljoenen gaan toestoppen, wie gaat die factuur dan betalen? In 2008, toen de banken kelderden, was het de werkende klasse. Wie het deze keer zal zijn, daar zal de strijd over gaan.

De mens is geen hamsteraar maar een supersamenwerker

De mens is geen wolf voor de mens. Al zou je dat soms wel denken. Het nieuws laat ze graag zien, de egoïsten. De lockdownfeestgangers. De hamsteraars. Ze vallen het meeste op. Maar in aantal zijn ze met het minste.

Er is een andere groep die in de meerderheid is. Dat zijn de supersamenwerkers. De vrijwilligers die zich inzetten. De kindjes uit een lagere school in Retie die met bordjes voor het raam van een rusthuis zwaaiden: “Wij zien jullie graag.” De duizenden mensen in de Facebookgroep Verspreid geen virus – verspreid solidariteit. De vrijwilligers die elke dag de straat op gaan om boodschappen voor ouderen te doen. De mensen die op de kinderen van de postbodes, de kassier(ster)s, de dokters en verple(e)g(ste)rs letten terwijl zij de wereld doen verder draaien of zich in de frontlinie tegen het virus gooien. De honderden vrijwilligers die zich aanmelden bij Geneeskunde Voor Het Volk, de gratis dokters van de PVDA, om mondmaskers te naaien, aan het onthaal te komen zitten, te poetsen, van thuis uit te telefoneren of administratie te doen. Mensen gooien alles in het werk om elkaar erdoor te helpen. Solidariteit is nog besmettelijker dan het coronavirus.

Een andere wereld is noodzakelijk en mogelijk

Wat als we in een wereld leefden waar wel genoeg ziekenhuisbedden waren? Waar de werknemers van de niet-essentiële productiesectoren wel thuis mochten blijven en de rest zo goed mogelijk beschermd werd? Waar de crisis opgevangen werd door zij die daartoe alle middelen hebben? Waar crisissen als deze überhaupt niet zo hadden kunnen escaleren door de winsthonger? Waar we de middelen om de maatschappij mee uit te bouwen democratisch in handen hadden?

In tijden van crisis wint degene die het luidste haar ideeën roept. Dat is ook een les van Naomi Klein. Het establishment verspilt de goede crisis niet. Laten wij dat ook niet doen. Van de kindjes uit Retie tot de supersamenwerkers, van de werknemers van Audi tot de dokters van Geneeskunde Voor Het Volk. Allen laten ze de kiemen zien van wat mogelijk is. Ze laten zien dat wel een systeem mogelijk is waar we dit de baas kunnen. Waar de gezondheid van de mens boven de winst staat. Waar de mens – en de natuur – boven de winst staat.

We gaan hier wel uit geraken. Het zal niet makkelijk zijn. De komende dagen, weken en maanden gebeurt even veel als de komende jaren. Maar ze zullen ook bepalen hoe die komende jaren eruit zullen zien. Zorg goed voor elkaar. Houd contact. Neem initiatieven. Sensibiliseer je, organiseer je en mobiliseer je. Deze keer mag dat zelfs gewoon vanuit je zetel achter je pc. De zaadjes die we nu zaaien voor een andere maatschappij, zullen we snel oogsten.